Үнэхээр иргэдийн орлого нэмэгдэж, худалдан авах чадвар нь дээшилж байгаа бол сайн хэрэг. Гэхдээ монголчуудын сарын дундаж цалин нэмэгдээд нэмэгдээд өнөөдөр 400 мянган төгрөг хүрэхтэй, үгүйтэй л байна. Ойролцоогоор 395 мянган төгрөг гэсэн тоо байдаг. Цалин, тэтгэврийн хэмжээг тодорхой хувиар нэмэхтэй зэрэгцээд өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүний үнэ өсчихдөг. Тэгэхээр худалдан авах чадвар дээшилсэн гэдэг нь тийм ч үндэслэлтэй санагдахгүй байгаа юм.
Энэ бол наад захын асуудал. Үүнээс өөр анхаарал татаж буй нэг зүйл нь үндэсний нийт бүтээгдэхүүн /ҮНБ/ хэмээх ойлголт. Эдийн засгийн өсөлт, бууралтыг хэмжих үүрэг бүхий байгууллага ДНБ-д ямар өөрчлөлт гарч буйг cap, улирал, жилээр гаргаад байдаг ч ҮНБ-ийг сүүлийн жилүүдэд бараг л ор тас мартсан гэхэд болно. Манай улсын ҮНБ сүүлийн арваад жилд хэрхэн өөрчлөгдсөнийг дотоодын эх үүсвэрээс хайгаад үл олдоно. Харин эдийн засгийн мэдээллээр дагнадаг гадаадын зарим цахим хуудаст Монгол Улсын ҮНБ-ий үзүүлэлтийн талаар зарим нэг тоо баримт байгаа юм.
Товчхондоо бол улсын хил хязгаараас үл хамааран Монгол Улсын иргэд, аж ахуйн нэгжүүд тухайн жилийн хугацаанд үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний зах зээлийн нийлбэрийг ҮНБ гэдэг. Харин ДНБ нь зөвхөн тухайн улсын хил хязгаарын дотор үйлдвэрлэсэн нэмүү өртгийн хэмжээг илэрхийлдэг. Гэхдээ гадаад, дотоодын эзэмшил хамаарахгүй. Үүнд л хамаг учир байгаа юм. Манай улсын эдийн засгийн голлох салбаруудад гадаадын аж ахуйн нэгжүүд томоохон байр суурь эзэлдэг болсон.
Ялангуяа, их хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаарддаг уул уурхайн салбарт үндэсний компаниуд жижигдэж, гадныхан орон зайг нь эзлэх хандлага хамгийн түгээмэл. Мөн худалдаа, үйлчилгээний салбарт гадныхан л зонхилдог. Тиймээс ДНБ өсөлттэй гарлаа ч монголчуудын хүртэх ашиг 100 хувь байж чадахгүй нь ойлгомжтой. Манайхан нэг жилийн дотор бий болгосон нэмүү өртгийн чухам хэдэн хувь нь дотоодын зах зээлд шингэж, эдийн засагт ямар өгөөж өгч буй талаар нарийвчилсан судалгаа гаргадаггүй. Тэгэхээр өсөлтийн өгөөжийг хэн хүртэж байгааг яг таг хэлэх боломж одоохондоо алга.
Гэхдээ эдийн засаг өсөлттэй гарлаа ч бодит байдал дээр үр дүн нь мэдрэгдэхгүй байгаагийн гол шалтгаан энэ гэдгийг зарим эдийн засагч хэлж байгаа юм. Мөн манай улс эдийн засгийн хэмжүүрээ буруу тодорхойлоод байна гэж шүүмжлэх хүн ч олон бий. Түүнчлэн "Монгол Улс бусдад баяжих боломж олгодог маш чухал газар буюу мөнгө бий болгох бааз болсон" гэх агуулгатай мэдээлэл дэлхийн томоохон хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр байнга цацагддаг болоод байгаа. Үүнийг үгүйсгэх арга байхгүй. Яагаад гэвэл ийн тайлбарлах хангалтгай үндэслэл бий. Наад захын жишээ нь, уул уурхайн салбарт ажиллаж буй гадаадын иргэд сард хамгийн багадаа 600-800 мянган төгрөг буюу монгол ажилчдаас хоёр дахин их цалин авч байгаа юм.
Албан тушаал, мэргэжлийн онцлогоос хамаараад хоёр сая төгрөг хүртэл цалин авдаг хүн ч олон бий. Харин монгол хүн ийм хэмжээний цалин авахын тулд харь орныг зорьж, хатуу хөтүүг нь хийж байгаа гэдгийг бүгд л мэднэ. Энэ бүхнээс "Монголчууд Монголдоо сайхан амьдрахын тулд ДНБ бус, ҮНБ-ээ өсгөхийг чухалчлах шаардлагатай" гэсэн товч бөгөөд тодорхой шийдэл харагдаж байна. Гэхдээ ҮНБ-ээ яаж өсгөх арга замыг бас тодорхой болгох шаардлагатай юм. Чухамдаа ҮНБ-ээр эдийн засгаа хэмжиж, дэмжиж чадсан улс орнууд өнөөдөр дэлхийд гайхуулж байна.
АНУ, Хятад гэсэн хоёр их гүрэн "Өсөлтийн өгөөж манай улсын иргэнд л наалдах ёстой" гэсэн аминчхан үзлээр асуудалд ханддаг. Бас тэргүүлдэг. Харин манай улсад яаж байна. Эдийн засаг өсч, инфляци буураад байна л гэдэг. Гэвч иргэд нь хоёр талхны мөнгөөр нэг талх худалдан авч байх жишээтэй. Мөн ядуурал, ажилгүйдлийн түвшин буурдагтүй. Ийм харьцангуй "үр дүн"-гүүд нь яах аргагүй ҮНБ-ээ үл тоож, ДНБ-д дэмийрсний шинж гэлтэй.
Монгол Улсад орж ирж буй орлого, бүтээж буй баялгийг монгол хүний сайн сайхны төлөө зарцуулъя гэвэл эхлээд ядаж эдийн засгаа зөв хэмждэг болох хэрэгтэй байна. Мөн ҮНБ-ий өсөлтийг дэмжихийн тулд юун түрүүнд зээлийн хүүг бууруулж, дотоодын бизнес эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх учиртай гэдгийг эдийн засагчид хэлж байна.
No comments:
Post a Comment